Co warto wiedzieć o dysleksji?

(w oparciu o publikacje prof. Marty Bogdanowicz)

• DYSLEKSJA to przede wszystkim trudności w czytaniu i pisaniu, ale NIE TYLKO.
• DYSLEKSJA to problemy pojawiające się NIE TYLKO na początku szkolnej edukacji.
• DYSLEKSJA to trudności występujące zazwyczaj u dzieci INTELIGENTNYCH I PRACOWITYCH oraz ZMOTYWOWANYCH.

• DYSLEKSJA nie przekreśla perspektywy dziecka na przyszłość.
• Podłożem DYSLEKSJI są najczęściej deficyty językowe.
• DYSLEKSJA ma RÓŻNE OBLICZA (lubią łączyć się w grupy, np. dysleksja i specyficzne zaburzenia językowe SLI, dysleksja z dysgrafią (trudności ruchowe utrudniające pisanie) i dyskalkulią (zaburzenia w uczeniu się matematyki) itp.

• Praca z dzieckiem dyslektycznym polega na usprawnianiu funkcji uczestniczących w czynności czytania i pisania: wzrokowo-przestrzennych, słuchowo-językowych, motorycznych. Dlatego istotne jest, by w zestawie ćwiczeń znalazły się różne ich typy, rozwijające wszystkie wymienione funkcje. Równocześnie z usprawnianiem funkcji poznawczych rozwijamy umiejętności czytania: technikę i rozumienie czytanej treści oraz pisania: poprawność ortograficzną i wygląd graficzny.

Rodzicu, jeśli masz dziecko z dysleksją, należy przede wszystkim zadbać:

• spokojne miejsce, gdzie nikt i nic nie zakłóci pracy,
• jeśli zauważycie, że dziecko się gubi, traci rytm i zamienia litery, oznacza to, że wpadło w zamęt, którego często doświadczają dyslektycy podczas nauki czytania,
• warto zastosować skuteczną metodę relaksacyjną, która wyciszy dziecko i pomoże mu się skoncentrować, np. ćwiczenia wg Dennisona, to między innymi: ruchy naprzemienne, leniwe ósemki, słoń, rysowanie oburącz, punkty na myślenie, kapturek myśliciela, oddychanie przez nos i pozycja Cooka, 
• istotne jest, aby dziecko ćwiczyło również rozumienie czytanego tekstu, dlatego po lekturze konkretnego fragmentu poproście, by opowiedziało go własnymi słowami,
• warto pamiętać, że cele powinny być dostosowane do jego realnych możliwości,
• pamiętajmy, aby chwalić dziecko za to, że pamięta o swoim celu i dąży do niego, chwalimy nie tylko za wyniki, chwalimy przede wszystkim za próby!

To najlepszy sposób na wyrobienie wytrwałości. Jak chwalimy? Zwracając uwagę na każdy postęp i wysiłek, zadawajmy pytanie: „Jak to zrobiłeś?”, „Jaką widzisz różnicę między tym, jak czytasz dziś, a tydzień temu?”. Takie pytania to świetna okazja, aby nazwać i uporządkować sposób, który pozwolił dziecku odnieść sukces.

Rodzicu – pamiętaj, że to Twoje dziecko jest najważniejsze i to Ty znasz je najlepiej!

INSTRUKTAŻ DLA RODZICA DO PRACY Z DZIECKIEM DYSLEKTYCZNYM

Przykłady gier i zabaw doskonalących zmysły ułatwiających sprawne opanowanie umiejętności czytania i pisania:

• różnicowanie prawej i lewej strony (np.: podnieś prawą/lewą rękę, kopnij prawą/lewą nogą, podskocz na prawej/lewej nodze, itp.),
• rzucanie naprzemiennie prawą i lewą ręką,
• demonstrowanie za pomocą ruchów różnych czynności, np.: mycie, jedzenie, rąbanie drewna i odgadywanie przez dziecko tych czynności,
• rzucanie do celu,
• rzucanie i łapanie piłki,
• gra w bierki, pchełki.
• mozaiki, układanki, kolorowe klocki, budowanie kompozycji wg wzoru,
• zabawa „co tu się zmieniło”, gdzie dziecko obserwuje otoczenie (zapamiętuje układ przedmiotów leżących na stole), następnie po zamknięciu przez nie oczu zmieniamy coś szczególnego – dziecko określa, co się zmieniło,
• wyodrębnianie w słowach głosek,
• podział wyrazów na sylaby,
• powtarzanie wyrazów, krótkich zdań, opowiadań,
• tworzenie wyrazów rozpoczynających się od danej sylaby,
• podawanie głoski w wyrazie ze względu na jej lokalizację (pierwsza, druga, ostatnia),
• gra w memory,
• układanie puzzli,
• uzupełnianie brakujących elementów w rysunkach, obrazkach,
• szukanie różnic i podobieństw miedzy obrazkami,
• wyodrębnianie liter w wyrazach, podkreślanie ich barwnym ołówkiem,
• tworzenie wyrazów rozpoczynających się od liter najczęściej mylonych: n-u-m; d-p-b; p-g,
• tworzenie wyrazów rozpoczynających się od liter najczęściej mylonych: n-u-m; d-p-b; p-g,
• malowanie farbami dużych kształtów oraz ich zamalowywanie,
• malowanie farbami (pędzlem, palcem, pęczkiem waty) celem wyrabiania właściwego nacisku,
• pogrubianie konturów, obwodzenie po śladach linii, pojedynczych szlaków, obrazków, figur geometrycznych,
• wycinanie po liniach prostych, falistych, łamanych.

 Przykładowe ćwiczenia w czytaniu:

• wybierz interesujący tekst, który ma duży druk i kolorowe ilustracje,
• sam zacznij czytać dziecku,
• niech dziecko palcem wskazuje słowa, które przeczytasz na głos,
• dostosuj szybkość czytania do możliwości śledzenia tekstu przez dziecko,
• nie ponaglaj dziecka podczas czytania,
• czytaj z dzieckiem na zmianę, długość fragmentów czytanych przez dziecko powinna stopniowo rosnąć,
• korzystaj z pomocy technicznych, dziecko może nagrać siebie, jak czyta, a następnie odsłuchać nagranie,
• sprawdź co jakiś czas, czy dziecko rozumie czytany tekst – zadaj kilka szczegółowych pytań, jeśli nie potrafi na nie odpowiedzieć to zawsze możecie wrócić do danego fragmentu tekstu.

Przykładowe ćwiczenia w pisaniu:

• zachęcaj do pisania ołówkiem, ułatwi to poprawianie błędów w zeszytach ćwiczeń,
• dziecko samodzielnie sprawdza cały napisany tekst – dyktando,
• dorosły sprawdza tekst, unikaj poprawiania dostrzeżonych błędów, zaznaczaj tylko ich liczbę na marginesie linii, w której się pojawiły lub podkreślaj błędnie zapisany cały wyraz,
• dziecko ponownie sprawdza tekst z pomocą słownika ortograficznego, dorosły sprawdza poprawiony tekst, jeżeli nadal są błędy, pokazuje tekst, z którego dyktował zdania w celu znalezienia i poprawienia błędów przez dziecko,
• dziecko opracowuje błędnie napisane wyrazy (np. podaje zasady pisowni, wyrazy pokrewne, odmienia wyraz przez przypadki, wymienia na inne formy), może ułożyć zdania z tymi wyrazami, jednak pamiętaj o sprawdzeniu ich poprawności,
• zabawy ze słownikiem ortograficznym, wdrażanie do pracy z wydawnictwami pomocniczymi (słowniki, encyklopedie),
• pomóż dziecku  utrwalać zasady pisowni, wyjaśniając wszystkie wątpliwości ortograficzne przy użyciu słownika ortograficznego,
• w młodszych klasach w ramach ćwiczeń nie stosuj dyktand, czyli pisania ze słuchu, zastąp je pisaniem z pamięci (dziecko zapoznaje się z czytanym tekstem, zapamiętuje zdanie,
  a następnie zakrywa je i pisze z pamięci).

Ważna jest systematyczna praca z dzieckiem. W początkowym okresie staramy się pracować codziennie, nie dłużej niż 10-15 minut. Stopniowo ten czas wydłużamy do 60 minut, zmniejszając częstotliwość zajęć do minimum jednego tygodniowo.

W pracy z dzieckiem można wykorzystać dowolne dyktanda ortograficzne dostosowane do wieku dziecka oraz następujące zeszyty ćwiczeń:

1. „Ortografia dla uczniów szkoły podstawowej” zeszyty ćwiczeń A Omiecińska,  Z. Saduś  Wydawnictwo Oświatowe PROMYK.
2. „Trening ortograficzny do pracy z dzieckiem w domu, na lekcjach i zajęciach korekcyjno-kompensacyjnych”J. Głowacka, A. Miziołek, wydawnictwo Seventh Sea, Warszawa 2003r.
3. „Ćwiczenia grafomotoryczne usprawniające technikę rysowania i pisania”  H. Tymichova, Warszawa 1990r.
4. „Czytanie ze zrozumieniem” A. Kołat , MAC EDUKACJA, Kielce 2001r.
5. „Elementarz” Teksty do czytania metoda sylabową. A. Plec, M. Skoczylas, wydawnictwo PASJA, Inowrocław.

Wykorzystywanie w pracy programów multimedialnych:

1. „Edukacja dla zerówki”,
2. „Młody Einstein” – pakiet edukacyjny,
3. „Porusz umysł program ogólnorozwojowy dla dzieci”,
4. „ABC z Reksiem”,
5. „Liczę z Reksiem”,
6. „Wesołe przedszkole Bolka i Lolka”,
7. „Bolek i Lolek na tropie zaginionej księgi ortografii”,
8. „Dyslektyk”,
9. „Dyslektyk 2”,
10. „Sposób na dysleksję”;
11. „Klik uczy ortografii”.

                                                                                     Opracowanie: Monika Łuczak - pedagog