Zabawy usprawniające rozwój dłoni i motoryki malej

     U małych dzieci nieocenione są zabawy paluszkowe, są doskonałym sposobem rozbudzania świadomości ręki. To już w okresie niemowlęcym zaczynamy z dziećmi, poprzez takie zabawy, brać bardzo czynny udział w rozwoju motorycznym. Zabawy paluszkowe to forma ruchowych zabaw z najmłodszymi dziećmi. Do zabawy wykorzystuje się głównie dłonie – swoje i dziecka. Najważniejszy w tej aktywności jest dotyk. Bawiąc się w ten sposób, dotykamy rączek, twarzy, głowy dziecka. W parze z dotykiem idzie równocześnie dźwięk głosu, bo zabawom paluszkowym towarzyszy mówienie lub śpiewanie. Dla malucha to nie tylko atrakcyjna rozrywka, która go angażuje do udziału, ale również przyjemna bliskość.

     Zabawy takie dla rodziców są doskonałą okazją do wzajemnych czułości i spędzania wspaniałych chwil. Zabawy usprawniających rozwój dłoni i motoryki małej, które możemy z dzieckiem robić codziennie, np. podczas domowych obowiązków lub przy okazji innych zajęć. Do najbardziej znanych możemy zaliczyć np. „Sroczka” lub „Kominiarz”.

Sroczka

Sroczka kaszkę warzyła (kręcimy palcem wewnątrz dłoni dziecka) dzieci swoje karmiła.
Temu dała na łyżeczce (dotykamy kolejno palców dziecka, od najmniejszego),
temu dała na miseczce,
temu dała na spodeczku,
temu dała w kubeczku.
A dla tego nic nie miała (dotykamy kciuka).
Frrrrr! Po więcej poleciała („odlatujemy” w bok swoją dłonią, poruszając palcami).

Kominiarz
Idzie kominiarz po drabinie (składamy dłonie razem w taki sposób, aby stykały się zewnętrznymi stronami, zaplatamy kolejno razem małe palce, serdeczne, środkowe i wskazujące, ilustrując wspinanie się po drabinie).

Fiku miku! Już w kominie! (przekręcamy dłonie do siebie, aby kciuk jednej dłoni wyglądał
z kółka utworzonego przez kciuk i palec wskazujący drugiej dłoni).

Kąpiel
Kapu, kąpu, synku, w wanience (ściągamy palce razem i składamy dłoń w taki sposób, aby przypominała wanienkę).

Umyj buzię, główkę, ręce (wyliczamy na palcach trzy części ciała do umycia).

Szuru, szuru, synku, ręcznikiem, teraz jesteś już czystym chłopczykiem (pocieramy palec wskazujący dziecka swoimi dwoma palcami).

Teraz założymy koszulę (dwoma palcami na palcu wskazującym dziecka pokazujemy gest naciągania koszuli).

Jeszcze cię pocałuję (dotykamy palcem wskazującym swoich ust lub ust dziecka) i przytulę (obejmujemy palec wskazujący dziecka całą swoją dłonią).

Dzwony
Dzwoni wielki, duży dzwon: bum... bum... bum... (poruszamy w prawo i lewo rytmicznie całą ręką).
Dzwoni  dzwonek: dzyń… dzyń… dzyń… ([poruszamy w prawo i lewo rytmicznie dłonią).

I malutkie dzwoneczki dzwonią: dzyń-dzyliń… dzyń-dzyliń… dzyń-dzyliń…! (przebieramy palcami w przód i w tył).

Motoryka mała to takie czynności, jak: pisanie, ugniatanie, rysowanie, malowanie, chwytanie, od którego rozwój motoryki małej, zaczynają już niemowlęta np. chwytając zabawkę. Rozwój motoryki małej to jak najlepsze przygotowanie ręki do nauki pisania i ogólnej sprawności rąk. Dlatego warto o tym pamiętać już od samego początku, zaczynając z dzieckiem wszystkie zabawy, które mają za zadanie pobudzić rozwój dziecięcej dłoni. Poleca się tu wszelkiego rodzaju zabawy plastyczne. Dzięki nim dziecko rozwinie zdolności manualne, nauczy się wiązania sznurowadeł i cierpliwości, a my będziemy mieli pewność, że zapewniliśmy mu dobry start w szkole, poprzez wspólnie spędzony czas na zabawie i ćwiczeniach. 

Motoryka mała, jak ją wspierać podczas codziennych zabaw? Czytaj poniżej. Zabawy i zajęcie tak naprawdę można z dzieckiem wykonywać codziennie, od rodziców zależy jak często będziecie organizowali je dziecku, warto robić to od malucha: 

1. Malowanie, rysowanie lub zwyczajne bazgranie na arkuszach papieru. Miękkie kredki, kredki ołówkowe, ołówki, flamastry, od tego warto zaczynać. Polecam papier z rolki, sprawdza się idealnie.
2. Malowanie rękami, zabawa lubiana przez wszystkie dzieci. Kolejnym etapem rozwoju jest malowanie farbami i zamalowywanie dużych powierzchni przy użyciu pędzla. Ulubiona zabawa, choć nieco brudna.
3. Samodzielne ubieranie się, próby zakładania skarpet to doskonałe ćwiczenie motoryczne u dzieci.
4. Kolorowanie i zamalowywanie obrazków w książeczkach do malowania, na wydrukach z komputera lub odrysowanych szablonach. Zamalowanie gotowych wzorów, postaci, kształtów pozwala dziecku wyćwiczyć dłoń.
5. Obrysowywanie szablonów, rysowanie po śladzie, kalkowanie obrazków. Zabawa
   w pisanie po śladzie, rysowanie szlaczków w książeczkach.
6. Cięcie nożyczkami i żmudna nauka wycinania, w późniejszej kolejności cięcie po linii wycinanie konkretnych kształtów. Początki są trudne, ale warto poświęcić czas na takie zajęcia z dzieckiem.
7. Lepienie, ugniatanie, wyklejanie z plasteliny, modeliny lub innych mas plastycznych, które można samemu zrobić w domu.

Przepis na ciastolinę domową.
Składniki podane w kolejności wsypywania ich do miski:
– 2 szklanki mąki pszennej

– 1 szklanka soli (drobnej, nie kryształki)

– 2 łyżki oleju roślinnego

– 2 łyżki (płaskie) proszku do pieczenia

– 1,5 szklanki wrzącej wody

– do wody dodać 1 łyżkę barwnika spożywczego (w razie jego braku można dodać też
   odrobiną farby plakatowej).

Całość mieszamy jakimś mieszadłem, najlepiej drewnianym, bo to słabiej przejmuje ciepło. Kiedy gorąca woda wsiąknie w resztę składników masa zrobi się ciepła, jednak pozwoli nam już na wyrobienie ręczne. Wyrabiamy więc przez chwilę masę rękami, aż konsystencją ciastolinę sklepową zacznie przypominać.

Masa solna. Zrobienie masy solnej jest bardzo proste i nie wymaga żadnych specjalnych umiejętności. Do jej wyrobienia nie potrzebujesz też skomplikowanych produktów. Oto lista składników masy solnej:

• mąka,
• sól,
• woda

Przepis na masę solną jest prosty: wystarczy połączyć ze sobą powyższe składniki. Zawsze stosuj proporcje 2 do 1, jeśli chodzi o mąkę i sól. Do szklanki mąki dodaj pół szklanki soli. Opcjonalnie można dodać łyżkę kleju do tapet, masa solna jest wtedy bardziej plastyczna, a po wyschnięciu bardziej trwała. 

8. Stemplowanie i dziurkowanie. Dzieciom te zajęcia się bardzo podobają. Można do tych zajęć dołożyć zszywacz, choć przy małych dzieciach należy zachować środki ostrożności. Polecam gotowe stempelki, choć doskonale sprawdzą się takie zrobione samodzielnie np. z ziemniaka. Jest to naprawdę fantastyczna zabawa dla malucha. Osobom, które nie chcą bawić się w samodzielne w robienie stempli polecam różne rodzaje drewnianych stempelków i pieczątek.
9. Nawlekanie koralików, makaronu, guzików czy przewlekanie sznurowadeł. Polecam zabawy z gotowymi szablonami lub takimi, które można zrobić samodzielnie przy użyciu sztywnej tektury, dziurkacza i sznurówek.
10. Zgniatanie kulek ze zużytych gazet lub niepotrzebnych kartek to doskonała i darmowa metoda ćwiczenia dziecięcych dłoni, a potem rzucanie np. do kosza. Najpierw dziecko robi kulkę z gazety, a następnie wrzuca do kosza.
11. Zawiązywaniesznureczków, sznurowadeł, kokardek, zapinanie rzepów, guzików
    i suwaków. Samodzielność przede wszystkim, to doskonały czas na próby samodzielnego ubierania.
12. Rysowanie po ziemi długim patykiem, rysowanie kredą po chodnikach, oj, kto z nas nie zna tych zabaw z dzieciństwa? Jak widzicie niby prosta zabawa, a doskonale wpływa na rozwój dziecięcych dłoni? Doskonałe zajęcie na świeżym powietrzu.
13. Przesypywanie ziaren, kaszy makaronu, muszelek, koralików lub innych. Zanurzanie dłoni w misce z kaszą, fasolą, grochem, i innymi ziarnami to rewelacyjna gimnastyka dla ręki.
14. Zabawa z klamerkami w rozwieszanie prania. Wystarczy rozwiesić dziecku kawałek sznurka, dać zestaw klamerek i gotowe. Można wyciąć z żółtego papieru koło i zapinać klamerki dookoła – klamerkowe promyczki. Rewelacyjne ćwiczenie już dla dwu, trzy latków. Wystarczy pozwolić zapinać klamerki, w zadaniu tym chodzi o nacisk paluszków.  
15. Zabawy z piłką, kozłowanie, łapanie małej piłki do tenisa, zgniatanie miękkiej, małej piłki, piłki z siemieniem.

Należy jednak pamiętać o tym, co jest najważniejsze w tych ćwiczeniach, co jest bardzo ważne w ogólnym rozwoju dziecka, powinniśmy pamiętać o tym, że mały ruch zawsze wywodzi się od dużego, a wszystkie wyżej przedstawione pomysły na rozwój motoryczny u dziecka możemy przeprowadzać z dzieckiem w domu.

Prawie wszystkie te zabawy, czynności są wpisane w plan zajęć przedszkoli. Jeżeli jednak teraz przebywacie z dziećmi w domu z uwagi na pandemię, to warto z dziećmi ćwiczyć również w domu. Życzę wszystkim miłej zabawy.   

Opracowała: Małgorzata Sobieraj, pedagog   

Polecam  książki:

1. „Zabawy z najmłodszymi dziećmi”, Wanda Szumanówna.
2. „Zabawy paluszkowe”, Krzysztof Sąsiadek.
3. „Modelowanie z masy solnej i innych materiałów”, Bożena Burzyńs
4. „Ozdoby z masy solnej” Agnieszka Bojrakowska-Przeniosło.